Om melk te produceren hebben we kalveren nodig en om kalveren te fokken moeten onze koeien vlot drachtig worden. Een koe kan alleen drachtig worden als ze cycleert, vandaar dat het niet onverstandig is om nog eens grondig te kijken naar de cyclus van ons rund.
Grosso modo mogen we stellen dat de cycluslengte van een koe gemiddeld 21 dagen duurt. Echter, uit recent onderzoek blijkt dat er behoorlijk wat variatie zit op deze 21 dagen. Een beter begrip of een betere interpretatie van de cyclus kan leiden tot een beter vruchtbaarheidsresultaat.
Dag 0 – De koe is tochtig!
Het is van groot belang dat dit tijdstip herkend wordt voor een verdere opvolging van de cyclus. Uitwendig vertoont de koe in deze fase alle tekenen van bronst; het blijven staan om besprongen te worden, onrustig zijn, lichte daling van de melkgift, kale plekken rond de staart als gevolg van het besprongen worden en het verliezen van vaginaal helder tochtslijm. Inwendig is de dominante eicel op dit moment het grootst (1,5 tot 2 cm). Ze is klaar om te ovuleren. De tocht duurt gemiddeld 18 uur. Echter, uit recent onderzoek blijkt dat hoe meer melk een koe heeft in de week voor de tocht, hoe korter de duur van de bronst. Dit kan één van de redenen zijn waarom een koe goed tochtig werd gezien voor dag 50 in lactatie en nadien niet meer. De koe bereikt immers 2 tot 3 maanden na de kalving haar topproductie.
Dag 1 – De ovulatie
Dit is gemiddeld 12 uur na de waargenomen tocht. De geovuleerde eicel is vanaf dat ogenblik gedurende 4 à 6 uur van voldoende kwaliteit om bevrucht te worden door een spermacel. Kwalitatief goed diepvriessperma heeft een bevruchtingsvermogen gedurende zo’n 36 tot 48 uur. Dit maakt dat het essentieel is om het inseminatietijdstip zo goed mogelijk af te stemmen op het moment van bronst en ovulatie, om zo de grootste kans op dracht te verkrijgen. Praktisch worden nog altijd de beste resultaten verkregen met de ochtend-avond regel. Dit houdt in dat koeien die ´s morgens tochtig gezien worden, ´s middag geïnsemineerd dienen te worden en koeien die ´s middags/´s avonds tochtig worden gezien dienen de volgende morgen geïnsemineerd te worden. Alles hiervan afwijkend leidt tot verminderde drachtpercentages.
Dag 2 á 3 – Afbloeden
Op deze tijdstippen ziet men het sliertje bloed aan de vulva hangen bij dieren die afbloeden. Dit tijdstip kan bij het missen van de voorafgaande bronst onthouden worden voor de bepaling van de volgende bronst. Wetende hoelang de cyclus gemiddeld duurt, kan men nu uitrekenen wanneer de volgende tocht weer gade geslagen kan worden. Tevens kan men het moment van afbloeden gaan gebruiken om het tijdstip te bepalen wanneer er een gevoelig geel lichaam zal ontstaan dat kan reageren op een injectie met prostaglandines. Dit tochtig spuiten van de koe kan gebruikt worden om de cyclus te verkorten en vlugger tot een nieuw inseminatietijdstip te komen.
Dag 4 en 5 – Vorming actief geel lichaam
Nu vormt zich een geel lichaam dat langzaam gevoelig wordt voor prostaglandines.
Dag 5 tot dag 18 – Gevoelig voor prostaglandines
In deze periode van de cyclus is het geel lichaam goed georganiseerd en gevoelig voor een injectie met prostaglandines. Rond dag 9 en 10 is er alweer sprake van een eerste of tweede groeigolf van de nieuwe eicellen die ontstaan voor een mogelijke ovulatie. Uit recent onderzoek is gebleken dat pinken eerder drie van deze folliculaire groeigolven hebben daar waar koeien – voornamelijk wanneer gecombineerd met een hoge melkproductie – eerder 2 folliculaire groeigolven hebben. Houd hiermee rekening bij de bronstdetectie.
Dag 17 tot 20 – Groei nieuwe dominante follikel
Uit een van de voorgaande folliculaire golven groeit er op dit tijdstip weer een dominante follikel verder. Deze is op dit tijdstip ongeveer 1 cm groot. Dit tijdstip dient ons er weer op te attenderen dat er een nieuwe bronst nadert.
Dag 20 en 21 – Pre-ovulatoire follikel
De follikel groeit verder en heeft nu een grootte van ongeveer 1 tot 1,5 cm. De baarmoeder maakt zich op dit tijdstip weer klaar voor een volgende ovulatie waarbij deze weer ontvankelijk wordt voor nieuw sperma en een omgeving creëert voor een optimale bevruchting. De koe begint weer bronstsymptomen te vertonen en de cyclus start weer bij dag 0!
Ik tel tot 21; de cycluslengte van het rund
