Sinds oktober 2023 werd een uitbraak van blauwtong bevestigd in België door het nationaal referentielaboratorium Sciensano. Het land heeft daardoor zijn status als blauwtong-vrij land verloren. Blauwtong was in 2024 een groot probleem voor veehouderijbedrijven. Dat is te zien aan het aantal onderzoeken van verwerpers: dat is in België vervijfvoudigd vergeleken met 2023. Op dit moment lijkt het aantal aangeboren afwijkingen, zoals abnormale vochtophoping in de hersenen bij geaborteerde runderen te dalen, hoewel het aantal nog steeds erg hoog is. Door natuurlijke immuniteit en kouder weer geeft blauwtong momenteel niet veel problemen. Maar wat zal de impact zijn in 2025?
Het virus wordt verspreid via de Culicoides-steekmug, ook wel knut genoemd. Het besmettingsrisico is afhankelijk van de weersomstandigheden. Als het koud is of hard waait, zijn knutten minder actief.
De huidige situatie
De gevolgen van de verzwakking van de algemene toestand en immuniteit van dieren, die getroffen zijn door blauwtong, beginnen voelbaar te worden. Volgens de ARSIA (gezondheids- en identificatievereniging voor dieren voor het Waalse Gewest) zijn er al gevallen van ademhalings-, spijsverterings- en bewegingsproblemen, veroorzaakt door andere ziekteverwekkers, of deze zullen de komende weken toenemen.
Kunnen we voorspellen welke impact blauwtong in 2025 zal hebben?
Op basis van de gegevens van ARSIA over koppelimmuniteit staat één ding vast: natuurlijke immuniteit alleen gaat ons niet redden, om twee redenen:
- Gezien de kaarten die Sciensano heeft gepubliceerd, zou men kunnen denken dat de wolk van knutten over heel België is getrokken en dat de natuurlijke immuniteit zich daarmee over bijna alle koppels heeft verspreid. ARSIA heeft vastgesteld dat, zelfs binnen koppels, de tijd tussen de waarneming van het eerste klinisch aangetaste dier en het laatste soms erg lang was, tot meer dan vier weken. Het duurt dus lang voordat het virus zich volledig heeft verspreid. Bovendien werden sommige dieren niet gebeten door knut in 2024. Hierdoor zijn deze niet in contact gekomen met het virus. Er kon dus geen immuniteit worden bereikt. Deze groepen kunnen volgend jaar ziek worden, net zoals in 2024, en zullen dus in 2025 nog steeds vatbaar blijven.
- Een Nederlands onderzoek onder schapen toonde aan dat slechts 31 procent van de dieren na een besmetting afweerstoffen kreeg. 69 procent van de dieren blijft dus vatbaar. Bij runderen is de kans groot dat de situatie identiek zal zijn. Het is duidelijk dat de ernst van het klinische beeld gecorreleerd is met de algemene conditie van de betrokken dieren. De aanwezigheid van andere ziekten, een ontoereikend rantsoen of een tekort aan sporenelementen moeten als risicofactoren worden beschouwd. De sleutel is om de immuniteit van je dieren te verhogen, met advies van de bedrijfsdierenarts.
Het belang van vaccinatie
Vaccinatie speelt daarom een belangrijke rol in de bescherming van de dieren. Inenting van herkauwers is het enige effectieve preventiemiddel tegen de ziekte. Dit is een middel om het sterfterisico en de agressiviteit van het ziektebeeld te verminderen. Minister Clarinval van Landbouw maakt vaccinatie tegen blauwtong serotypes 3 en 8 en tegen EHD (epizoötische hemorragische ziekte) verplicht voor 2025: “Vaccinatie is onze eerste verdedigingslijn tegen epidemieën. Zij is niet alleen een essentiële bescherming voor onze veestapel, maar ook een garantie voor de economische toekomst van de hele landbouwsector. Door in te zetten op een strikte preventie, en die te koppelen aan faciliteiten voor de veehouders, verzekeren wij de veerkracht van onze houderijen en de gezondheidsveiligheid van ons land.”
Is vaccinatie riskant als het gaat om een besmet dier?
De beschikbare vaccins zijn ‘geïnactiveerd’. Dat wil zeggen dat het virus is gedood en het dier niet ziek kan maken. Afgezien van de klassieke bijwerkingen van elke vaccinatie, is er geen risico bij het vaccineren van een besmet dier.
Bronnen: ARSIA INFOS Décembre 2024, Sciensano en Kabinet van Minister Clarinval.
