Recent onderzoek van SciCom, het Wetenschappelijk Comité van het FAVV, heeft meer inzicht gegeven in de relatie tussen PFAS-gehalten in het bloed van runderen en de aanwezigheid van deze schadelijke stoffen in hun vlees en organen. Dit is belangrijk nieuws voor rundveehouders, aangezien het naleven van de Europese normen essentieel is om vlees op de markt te mogen brengen.
In 2023 werd in België bij enkele koeien te hoge PFOS-gehaltes vastgesteld in vlees en lever, wat leidde tot een verbod op de verkoop van producten van de getroffen bedrijven. PFAS (waaronder PFOS, PFOA, PFNA en PFHxS) zijn chemische stoffen die zich ophopen in het lichaam en schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid.
Nieuwe richtwaarde: 2,5 µg/L in bloedplasma
Om rundveehouders te helpen bij het beheersen van deze risico’s, heeft het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) wetenschappers van SciCom gevraagd om een richtwaarde te bepalen voor PFAS in het bloed van runderen, zodat het risico op normoverschrijdingen in vlees en organen beter ingeschat kan worden.
Uit het onderzoek blijkt dat een PFOS-gehalte van 2,5 µg/L in bloedplasma een indicatieve grenswaarde kan zijn. Runderen met een bloedwaarde onder deze grens hebben waarschijnlijk vlees en organen die voldoen aan de Europese normen. Voor andere PFAS-verbindingen zoals PFOA, PFNA en PFHxS zijn er minder gegevens beschikbaar, maar wordt dezelfde richtwaarde voorlopig voorgesteld.
Verhouding tussen bloed, vlees en organen
De studie onderzocht ook hoe PFAS zich verspreiden in het lichaam. De resultaten tonen aan dat:
- De PFOS-concentratie in de lever gemiddeld 21 keer hoger is dan in het spierweefsel.
- In de nieren is de concentratie 8 keer hoger dan in het spierweefsel. Deze verhoudingen kunnen helpen bij het inschatten van risico’s zonder dat alle organen afzonderlijk getest hoeven te worden.
Hoe lang blijft PFAS in het bloed?
Een belangrijke vraag voor veehouders is hoe lang een rund PFAS in het bloed blijft houden na blootstelling aan een besmettingsbron. De afbraaktijd varieert:
- Voor PFOS kan dit 39 tot 120 dagen duren, afhankelijk van het dier.
- Voor PFOA is de afbraaktijd korter, van 1,3 tot 19,2 dagen.
Bovenstaande betekent dat een besmetting niet snel verdwijnt en dat langdurige monitoring nodig is.
Aanbevelingen voor veehouders
Om PFAS-verontreiniging te beperken, wordt veehouders aangeraden:
- De besmettingsbron op het bedrijf te identificeren en te elimineren, zoals vervuild water, voer of bodem.
- Bloedtesten uit te voeren om te controleren of de dieren veilig geslacht kunnen worden.
- Indien nodig een wachttijd toe te passen, gebaseerd op de afbraaktijden, voordat een tweede test wordt gedaan.
Conclusie PFAS-risico’s
Hoewel de richtwaarde van 2,5 µg/L nog met onzekerheden omgeven is, biedt deze een praktisch hulpmiddel om de PFAS-risico’s te beheersen en te voldoen aan de Europese wetgeving. Het opvolgen van deze aanbevelingen kan bijdragen aan een veilige en duurzame rundvleesproductie.
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: ter illustratie