Na de bouw van een nieuwe stal dook E. coli-mastitis in grote getale op het melkveebedrijf van de familie Hofstra in Reduzum op. De weerstand had een duidelijke deuk opgelopen. Dit terwijl diergezondheid hoog in het vaandel staat op dit bedrijf. Met OmniGen AF van Phibro Animal Health, een Amerikaans bedrijf dat zich inzet voor verbetering van diergezondheid, vlakte de E. coli-mastitis-piek na een lange zomer weer af. Inmiddels ligt de dierdagdosering lager dan voorheen en hebben de dieren een betere weerstand. “Na een dagje verhoging zijn ze er alweer bovenop.”
Robuuste en duurzame koeien
Klaas en Hinke Hofstra hebben een melkveebedrijf in het Friese Reduzum. Hun dochter Tynke werkt drie dagen in de week op het bedrijf. Hier melken ze negentig koeien en hebben circa vijftig stuks jongvee. Daarnaast hebben ze vijftig hectare landbouwgrond, waarvan vijf hectare pacht.
90 procent van de koeien op dit bedrijf is Holstein-Friesian. De overige koeien worden gefokt volgens het fokkerijconcept Procross, dat bestaat uit een roterende driewegkruising van Viking Holstein, Montbéliarde en VikingRed. Dit doen ze om te zorgen voor robuustere en duurzamere koeien.
Maatschap Hofstra-De Vries
De familie Hofstra vindt diergezondheid belangrijk. Om dit te ondersteunen gebruiken ze OmniGen AF van Phibro.
Bedrijf in beeld
melkkoeien: 90 stuks • jongvee: 50 stuks • areaal: 50 hectare • melkproductie: gemiddeld 11.000
kilogram met 4,30% vet en 3,61% eiwit
Melkrobot zorgde voor stijging in melkproductie, maar dip in gezondheid
In de zomer van 2019 besloot de familie Hofstra een nieuwe stal te bouwen op de locatie van hun verouderde stal. De koeien kregen meer ruimte en er werden twee Astronaut A5 melkrobots van Lely geïnstalleerd. “Toen kwam de echte fokkerij van onze koeien naar voren”, laat Klaas weten. “De melkproductie schoot in één jaar tijd van 9.000 naar 11.000 kilogram. Tegelijkertijd kelderde de gezondheid van de dieren. Met name voor de groep dieren tussen de zestig en honderd dagen lactatie.”
“Continu hadden we koeien met E. coli mastitis rondlopen. Dan denk je wel: wat moet ik nu? We zijn toch gewoon goed bezig?”
Het aantal E. coli-mastitis gevallen op het bedrijf nam in die tijd snel toe naar twee per week, soms dienden zich zelfs dagelijks nieuwe gevallen aan. De dierdagdosering lag toentertijd op vijf, vergeleken met 2,83 voor de verbouwing. “Continu hadden we koeien met E. coli mastitis rondlopen. Dan denk je wel: wat moet ik nu? We zijn toch gewoon goed bezig? We snapten er niks van. Je bouwt een nieuwe stal en dan duikt een omgevingsbacterie op. We hebben van alles geprobeerd.”
“We kozen voor het beste dipmiddel na het melken en maakten drie keer per dag de stal grondig schoon. Naast de reguliere behandelingen tegen E. coli probeerden we verschillende boxstrooisels, zoals stro met kalk. De koeien werden namelijk sneller vuil, doordat mest sneller opspatte op de nieuwe duurzame vloer, met sleuven iedere anderhalf meter. Ook hebben we geprobeerd te vaccineren, maar dit hielp niet voldoende op ons bedrijf.”
Sneeuwbaleffect
“Je kunt diergezondheid zien als een driehoek bovenop een berg”, legt Tynke uit, die ook drie dagen gezondheidsleer geeft aan Aeres MBO in Leeuwarden. “Deze driehoek bestaat uit een ziekteverwekker, omgeving en weerstand van de koe. Bij ons was de omgeving veranderd, zat er een dip in de weerstand en greep de ziekteverwekker zijn kans. Dit veroorzaakte een sneeuwbaleffect.”
Dierdagdosering gedaald na start met OmniGen AF
Alleen de ziekteverwekker aanpakken is volgens haar niet voldoende. Daarom ging de familie in gesprek met hun voeradviseur Jan Vellinga van De Heus Voeders die hen OmniGen AF van Phibro aanraadde. OmniGen heeft een immuunmodulerende werking, wat ervoor zorgt dat de weerstand van de koeien verbetert, vooral onder stressomstandigheden. Dit heeft positieve gevolgen voor de weerbaarheid tegen hittestress, verbetert de vruchtbaarheid en uiergezondheid.
Met name dit laatste betekent veel voor dit bedrijf, dat in juli 2022 begon met OmniGen AF. “Aan het einde van de zomer zagen we dat de dierdagdosering weer begon te dalen”, vertelt Tynke. “In 2023 lag dit op 2,19, dit is onder het landelijk gemiddelde. Af en toe hebben we nog wel eens een E. coli-mastitis geval, maar de dieren worden dan veel minder ziek en herstellen snel. Na een dagje verhoging en behandeling zijn ze er alweer bovenop. Dat ging vorige zomer al veel beter.”
Rantsoen aanvullen met OmniGen
De koeien krijgen naast hun gewone brok, aanvullend als tweede voersoort standaard twee kilogram eiwitrijke Vlog Royaal brok aangeboden, dat OmniGen bevat. Zo krijgen de dieren 55 gram OmniGen per dag binnen, wat voldoende is voor een stabiele hoeveelheid van het product in het lichaam. Ook is het mogelijk om het product in pure granulaatvorm toe te dienen in de voermengwagen. “We beginnen met de vaarzen zes weken voor het afkalven. Gedurende de hele lactatie krijgen de koeien het product, ook tijdens de droogstand.”
Hoe werkt OmniGen AF van Phibro?
OmniGen heeft 45 tot zestig dagen nodig om een volledig effect op het immuunsysteem te hebben. Als melkveehouders hiermee stoppen tijdens de droogstand, werkt het product veel minder effectief en zijn de koeien niet optimaal beschermd rondom het afkalven, terwijl dit juist een cruciale periode is om de dieren extra te ondersteunen. Daarom is er op dit bedrijf geïnvesteerd in en voerbox voor bij de droogstaande koeien.
Ook werkt het product tegen hittestress. “We hadden natuurlijk al een paar warme jaren op rij gehad, toen we begonnen met dit product. We zien wel echt verschil. Ze liggen minder te pompen in de stal met warme dagen en de productie blijft beter op peil”, aldus Klaas. “Daarnaast zorgen gezonde koeien ook voor meer werkplezier”, vult dochter Tynke aan.
Vanuit Phibro is twee keer een adviseur op het bedrijf geweest. Eén keer in de oriënterende fase en afgelopen winter om te kijken hoe de dieren reageren op het product. “Ik weet nog goed dat de eerste keer iemand van Phibro langskwam”, aldus Klaas. “Hij zei toen tegen ons: ‘Het is natuurlijk geen wondermiddel, maar ik denk dat het jullie heel goed kan helpen.’ Hij had gelijk.”
Liever gezonde koeien
Het product is natuurlijk niet gratis. Volgens hun voeradviseur komt het gebruik neer op achttien cent per koe per dag. Dat is het volgens de melkveehouder meer dan waard. “Wij zaten maandenlang op drie E. coli-mastitis gevallen. Als je ziet hoeveel melk je dagelijks moet weggooien en dan nog de behandelingen erbij optelt, dan lopen de kosten heel snel op. De rekensom was voor ons snel gemaakt.”
Aan andere melkveehouders die weerstandproblemen hebben in hun koppel adviseert de melkveehouder om het product ‘maar gewoon te proberen en de inzet goed te evalueren’. “Het heeft ons veel geholpen. En als het om diergezondheid gaat, helpen alle kleine beetjes. Wij zijn echt wijs met onze koeien en we zijn er trots op”, laat hij weten. “Gezonde koeien willen we het allerliefst. Er gaat niks boven dat. Dan wil je ze niet kwijtraken door een bacterie als E. coli. De melkrobot heeft ons gedwongen om super te gaan voeren en met OmniGen bied ik ze de ondersteuning die ze nodig hebben.”
“Kruidenrijk geeft mooie combi”
Dit bedrijf doet mee aan de Tuurlijk!- melkstroom, in samenwerking met Jumbo. Dit betekent dat naast grasland, vijf hectare van hun landbouwgrond wordt in gezet als kruidenrijk grasland. “Dit geeft een plusje op de melkprijs en daarnaast vinden de koeien het heerlijk. We zetten altijd een baal van dit ruwvoer neer aan het begin van de voergang.”
“In deze regio is het gras vaak te eiwitrijk en daardoor slap. Dit geldt met name voor de vierde en vijfde herfstkuil. Kruidenrijk grasland heeft meer structuur. Voor ons is dit een mooie combi. We helpen de fabriek ermee en het is goed voor de gezondheid van de dieren.”
Tekst en beeld: Kim Sjoers
Het hele artikel, thuis op de mat?
Nog geen abonnement op vakblad Melkveebedrijf maar wil je deze wel thuis op de mat ontvangen?
Met een abonnement op vakblad Melkveebedrijf ontvangt je elf keer per jaar het laatste nieuws. Elke editie heeft een nieuw, toepasselijk thema. De uitgebreide bedrijfsreportages geven daarnaast een goed beeld van de sector. Daarmee maak je kennis met ervaringen, toekomstvisies, vakmanschap en management van mede-melkveehouders.
Shop hiernaast direct een jaarabonnement of ga naar melkveebedrijf.be/abonneren voor alle mogelijkheden.
