Automatisch melken is voor de biologische melkveehouders Nils (54) en Joep (28) Spaans de gewoonste zaak van de wereld. Ze zijn dan ook positief over de toekomst van hun bedrijf. Inspelen op uitdagingen en kansen benutten, dat is de strategie die ze al jaren volgen.
In de wei naast de provinciale weg grazen de koeien. Ze vormen een bont gezelschap. Tussen zwartbonte en roodbonte koeien en blaarkoppen, lopen ook bruine en gespikkelde dieren. Melkveehouder Nils Spaans wijst op twee koeien met een lakenvelder-aftekening die bij elkaar lopen. ‘Dat is een tweeling, waarschijnlijk eeneiig; ze zijn altijd samen.’ Spaans vertelt dat het een hobby is om een zeer diverse melkveestapel te hebben. ‘Dat vinden we gewoon mooi.’
Eerste biologische bedrijf met melkrobots
Nils boert samen met zoon Joep in Broek in Waterland (N.H.). Hun melkveebedrijf is biologisch sinds begin jaren negentig van de vorige eeuw. En automatisch melken doen ze al sinds 1997. Daarmee waren ze het eerste biologische bedrijf ter wereld dat overstapte op melkrobots. ‘In die tijd was daar best wel wat discussie over’, blikt Nils terug. ‘Wij vonden en vinden dat automatisch melken juist heel goed past bij de biologische gedachte. Een melkrobot is uitermate diervriendelijk. Een koe kan de robot bezoeken wanneer zij dat wil. Ook sluit automatisch melken beter aan op het natuurlijke gedrag van koeien. In de natuur komt een kalf een keer of zeven per dag bij de moeder drinken.
Ook aan consumenten kun je goed uitleggen dat automatisch melken heel goed past op een biologische boerderij. Een argument tegen de combinatie biologisch boeren en automatisch melken zou kunnen zijn dat de gemiddelde melkproductie per koe op een biologisch bedrijf doorgaans lager is, waardoor je per robot minder liters melkt. Maar volgens ons kun je ook rendabel automatisch melken met 7.000 kg melk per koe zoals hier het geval is.’
Voor zowel Nils als Joep geldt dat ze eigenlijk niet anders meer weten dan dat de koeien automatisch gemolken worden. Joep heeft zelfs nog nooit in een melkput gemolken. ‘Dat komt mede doordat ik geen agrarische opleiding heb. Ik was eerst niet van plan om boer te worden, maar toen ik in de corona-jaren vaker terug was op de boerderij, merkte ik hoe leuk het is. Een kantoorbaan is niets voor mij’, vertelt Joep die sinds een jaar volledig meedraait in het bedrijf.
Twee nieuwe Lely Astronaut A5 melkrobots
Dit voorjaar ruilde Spaans twee Lely Astronaut A3 melkrobots in voor twee nieuwe Lely Astronaut A5 melkrobots. ‘Soms lees ik in vakbladen een artikel over bedrijven waar wel zes Lely robots draaien. Wij hebben ook zes robots gekocht van Lely, maar er hebben er nooit meer dan twee tegelijk hier op het bedrijf gestaan’, grapt Nils.
Over de twee nieuwe robots zijn de beide melkveehouders tevreden. Al vinden ze het eigenlijk niet meer dan normaal dat de nieuwe automatische melksystemen aan hun verwachtingen voldoen. ‘We zijn geen techniek freaks’, zegt Nils. ‘Een melkrobot moet de koeien melken, en dat is het.’ Terwijl hij dit vertelt, schiet hem te binnen dat ze bij aankoop van de nieuwe robots toch hebben gekozen voor geavanceerdere technologie.. ‘We hebben nu robots met celgetalmeting. De informatie die ons dat oplevert, hopen we te kunnen gebruiken bij het werken aan een betere uiergezondheid.’
Ook zoon Joep ziet de komst van de Astronaut A5 melkrobots niet als een ingrijpende vernieuwing, maar als onderdeel van optimalisatie van de bedrijfsprocessen. Hij vergelijkt automatisch melken met de smartphone. ‘De overgang van een telefoon waarmee je alleen kon bellen naar een smartphone was enorm. Ieder jaar komen er nieuwe smartphones op de markt. En ze zijn steeds weer beter dan de bestaande versies. Zo is het ook met melkrobots.’
De twee ondernemers zien Lely als een bedrijf dat vooroploopt op het gebied van het ontwikkelen van de benodigde technologie rond automatisch melken. ‘Maar het is niet meer zoals in de beginjaren waarin Lely het enige bedrijf was met een goedwerkend systeem. Inmiddels zijn er meer robots die goed koeien kunnen melken. Toch zien we na 28 jaar automatisch melken Lely nog steeds als de beste partner voor ons melkveebedrijf. Lely onderscheidt zich onder meer door goede service van andere aanbieders.’
Weidegang gaat prima
Kenmerkend voor biologische bedrijven is dat koeien veel in de wei zijn. Volgens de melkveehouders is dat prima te combineren met automatisch melken. ‘Toen we eind vorige eeuw begonnen met melkrobots, verkocht Lely nog geen beweidingspoort, en vroeg weidegang wat meer aandacht. Maar dat veranderde al na twee jaar. De Grazeway selectiebox maakt weiden eenvoudig. De automatisch weidepoort laat de koeien ’s morgens na het melken naar buiten, en zorgt dat ze ’s avonds in de stal blijven’, vertelt Nils.
Dat de koeien alleen overdag naar buiten gaan, komt vooral door de beperkte omvang van de huiskavel. Die is 30 ha groot. ‘We voeren ’s avonds vers gras bij van verderop gelegen percelen.’
Toekomstkansen zijn er volop
Nils en Joep Spaans zien volop kansen voor de toekomst van hun bedrijf. Daarbij houden ze vast aan de strategie die de afgelopen decennia succesvol bleek: vooroplopen bij het inspelen op nieuwe ontwikkelingen en uitdagingen ombuigen tot kansen. Nils: ‘Concreet betekent dat: niet in slaap vallen en de ogen openhouden voor alles wat op ons afkomt. We hebben bijvoorbeeld overwogen en doorgerekend wat het zou betekenen om te stoppen met melken. Hieruit bleek dat de melkveehouderij hier dermate veel oplevert dat het niet interessant is om daar een punt achter te zetten.
Bij investeringen zijn we altijd gefocust op rendement, en niet op uiterlijk vertoon. Zo hebben we bijvoorbeeld vorig jaar voor weinig kosten een oude schuur omgebouwd tot strooiselstal voor de droogstaande koeien. Ook oriënteren we ons op een mogelijke toekomst voor de zorgtak van ons bedrijf. Die staat nu op een laag pitje door pensionering van de onderneemster die deze activiteit 15 jaar lang op ons bedrijf uitvoerde.
Al jaren zijn we druk met het combineren van landbouw en natuur. Dat kost veel arbeid. Zo is bijvoorbeeld onze gemiddelde perceel grootte in deze waterrijke regio maar 1,6 ha.’
De uitdagingen bij het beheer van de percelen met natuurdoelen nemen toe. ‘Zo krijgen we bijvoorbeeld te maken met stijgende waterpeilen; een enorme uitdaging voor een bedrijf als dat van ons. Anderzijds zijn er ook kansen zoals subsidieregelingen voor extensiverende melkveehouders.’
Volgens Nils Spaans helpt het innemen van een voorlopers rol ook om tegenwind te voorkomen. ‘Veel problemen zoals strengere mestregels waar gangbare bedrijven tegenaan lopen, gaan aan ons, als extensief biologisch bedrijf, voorbij.’
Vinger aan de pols bij de consument
Inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen en veranderende consumentenwensen doen de melkveehouders graag. ‘Zelf woon ik in Amsterdam midden tussen vooruitstrevende consumenten, en houd op die manier de vinger aan de pols’, vertelt Joep. ‘Niet alles gaat zo snel als de media ons soms voorspiegelen. Een actueel onderwerp is bijvoorbeeld ‘kalf bij de koe’. Daar hebben we in het verleden al ervaring mee opgedaan, en daar willen we best weer mee aan de slag als er vraag ontstaat naar melk van boerderijen waar de kalveren bij hun moeder blijven zogen. Ook al is dat best ingewikkeld als je met melkrobots melkt. Ik zie echter in Amsterdam dat de vraag naar dit type melk achterblijft. Bij sommige supermarkten is het alweer uit het assortiment verdwenen. We blijven het volgen.’
Bedrijfsgegevens V.O.F. de Gouw
Nils en Joep Spaans hebben een biologisch melkveebedrijf met 150 melkkoeien en 100 stuks jongvee in Broek in Waterland (N.H.). De gemiddelde melkproductie per koe is 7.000 kg met 4,40% vet en 3,46% eiwit.
De ondernemers hebben 150 ha grond in gebruik. Daarvan is 14% water; de rest is overwegend veengrond met een laagje klei erop. Alle grond is in gebruik als grasland. Voor ongeveer de helft van het areaal gelden gebruiksbeperkingen zoals een uitgestelde maaidatum vanwege natuurdoelen. 15 ha is vaarland. Hier weidt de familie Spaans pinken en stieren.
Naast de melkveehouderij vormt natuurbeheer een belangrijk onderdeel van het verdienmodel van Spaans. Ook composteren van natuurgras zorgt voor opbrengsten. Naast Joep en Nils is er op het bedrijf een medewerker in dienst voor halve dagen.
Disclaimer
Resultaten zijn niet geverifieerd door Lely of een onafhankelijke partij. Uw resultaten kunnen variëren.
Lely contactformulier
Meer weten? Vul uw gegevens in en download de brochure!
