Net voor de lockdown in maart lanceerde Zoetis het koemonitoringsysteem Smartbow in België en Luxemburg. Het was dan ook wachten tot mei vooraleer ter zake de eerste bedrijfsbezoeken konden worden afgelegd. Toch kon Hannes Bogaert, specialist Precision Livestock Farming bij Zoetis, begin september al de installatie van de eerste Smartbow melden. Afgelopen maand sprak Melkveebedrijf met die eerste gebruiker: Bruno Lamote, melkveehouder in Damme.
“Vooral het gemak waarmee ik het systeem in alle veiligheid voor mezelf kan installeren, wist me in eerste instantie te overtuigen”, vertelt Bruno ons geheel coronaveilig en dus met mondmasker aan. Het weekend voor ons bezoek op de hoeve aan de Sint-Pietersdijk in Damme (West-Vlaanderen) werden namelijk verstrengde coronamaatregelen afgekondigd. Zijn oude monitoringsysteem dat met halsbanden functioneerde was aan vervanging toe. “En daar wou ik absoluut van af, want ik ervaar daarbij inklemmingsgevaar. Pootbanden zijn volgens mij de tweede veiligste oplossing; maar je kan nog altijd een stamp krijgen van achteruit. Toen ik de Smartbow-oormerken te zien kreeg, was ik meteen gewonnen voor het systeem. Want, zelfs al krijg je nog een duw, je moet er maar voor zorgen dat er niks achter je staat. Zo is het werkelijk heel veilig werken.”
Slimme oorsensor
Hart van het nieuwe koemonitoringsysteem dat Zoetis in onze regio introduceert is een oorsensor. “Die is speciaal ontworpen voor melkvee en momenteel beschikbaar voor dieren die op stal staan”, verduidelijkt Hannes. “De sensor staat continu in contact met de ontvangers waarmee geheel de stal is uitgerust. Elke vier seconden wordt er een signaal van de oorsensor naar de ontvanger gestuurd. Al die data worden verzameld op de server die op het melkveebedrijf staat. Die verwerkt alles middels artificiële intelligentie tot drie soorten meldingen: gezondheid gebaseerd op herkauwactiviteit, tochtdetectie en lokalisatie.” Opgemerkt dient dat die laatste melding – lokalisatie dus – niet van toepassing is op het bedrijf Lamote. “Bruno koos ervoor de monitoring alsnog te beperken tot zijn jongvee, en die stal is eigenlijk te klein om de lokalisatie-toepassing te verantwoorden”, aldus nog Hannes.
Makkelijk te installeren
Bruno en Hannes tonen dat de techniek zich in een handomdraai laat installeren. Eerst wordt het nummer van de sensor bekeken, kwestie van die aan het juiste dier te kunnen koppelen. Daarna wordt de oorsensor in de applicator – ‘de schieter’ – gemonteerd, inclusief het vrouwelijk deel. Magneetjes in die applicator activeren de sensor. Getuige: je krijgt driemaal een kleine lichtflits te zien. De sensor is nu aangemeld. Stap daarna rustig op het in het hek gefixeerde dier af. In een reactie zal het dier zich achteruit trekken zodat je makkelijk de juiste positie kan bepalen. De sensor moet bovenaan binnen in het oor komen te zitten. Schiet hem erin zoals je dat met een gewoon oormerk doet. Afsluitend moet je even voelen of de sensor los zit.
Snel betrouwbaar en zelflerend bovendien
“Na 2 tot 3 dagen geeft Smartbow al betrouwbare meldingen”, zegt Hannes. Van zodra geïnstalleerd komt na 1 uur data binnen en krijgen we na 24 uur al betrouwbare meldingen, zo krijgen we in het tanklokaal waar de server op dit bedrijf staat opgesteld grafisch te zien (zie screenshot). “Hoe langer het systeem draait, hoe beter het de verschillende individuele koeien leert kennen”, benadrukt Hannes ook. In die zin is het werkelijk een slimme zelflerende technologie.
“Ik kan alvast bevestigen dat het systeem na amper 14 dagen echt heel goed op dreef was. Sinds die tijd werkt Smartbow overigens met een opvallende gevoeligheid”, getuigt Bruno. “Ten opzichte van vroeger krijg ik nu veel meer kleine activiteitpiekjes te zien. De grafieken zijn ook fijner.”
Hannes vult aan: “Het systeem laat zien hoe goed of slecht het dier tochtig is. Dat laat toe je inseminatiestrategie aan te passen. Blijkt bijvoorbeeld dat het dier niet ‘supertochtig’ staat, dan kan er gekozen worden om met vleesveesperma te insemineren. Dat kost iets minder, maar is vaak vruchtbaarder zodat de slaagkans hoger is. Omgekeerd; stel je krijgt een melding die heel hoog is – dat het dier dus supertochtig staat – dan kan je kiezen voor duurder sperma. Ziedaar hoe Smartbow ook economisch een onderscheid kan maken.”
Grote individuele precisie
Smartbow heeft een koppeling met bedrijfsmanagementprogramma’s zoals Dairycomp, Herde Plus of Agriform-data. Na analyse van de resultaten van eigen proeven claimen ze bij Zoetis inmiddels ook een zeer grote nauwkeurigheid. “De nauwkeurigheid van Smartbow om afwijkende herkauwactiviteit te detecteren is 99 procent”, stelt Hannes. Voor tochtigheid is dit 97 %, “Van 97 op 100 dieren weten we dus tijdig en heel precies wanneer ze tochtig zijn. Dat heeft ermee te maken dat wij niet met gemiddelden tussen vaste algoritmes werken, maar een variërende vork die al naargelang het individuele dier onderscheid maakt. Concreet: blijkt het dier in kwestie een trage herkauwer te zijn, dan past ons systeem zich aan. Hoe langer de sensor op een dier zit, hoe beter het systeem het dier werkelijk kent.”
Resultatengericht
Bogaert verwacht dat Smartbow-gebruikers vlotjes in staat zullen zijn bijvoorbeeld de tussenkalftijd van hun stapel te verbeteren door de monitoring. Op het bedrijf Lamote hebben 60 vaarzen inmiddels een oorsensor. “Momenteel noteert de leeftijd van de eerste kalving hier 24,5 maanden”, geeft Hannes aan. “Dat is goed, maar het kan beter. We willen naar een leeftijd tussen 23 en 24 maanden. Met deze techniek zal dat lukken. We installeren de sensor meestal op een leeftijd van 12 maanden zodat de dieren op 13 à 14 maanden voor de eerste keer geïnsemineerd zijn.”
Opvolging
Hannes Bogaert voorziet zowel in de training als de opvolging van de techniek op de bedrijven in onze regio. Bruno heeft inmiddels twee trainingen achter de rug. Soms stuurt hij Hannes al eens een mailtje voor wat extra uitleg. Omgekeerd, kan Hannes Bruno’s bedrijf van bij hem thuis volgen via Teamviewer. De vele data die gegeneerd worden, kunnen zowel op smartphone, tablet als PC geconsulteerd worden. Bruno verkiest nog steeds de PC. “Daarop kan ik de grafieken het beste zien”, verklaart hij.
Voorspellende strategie
Tot slot nog dit: dat de Smartbow-technologie onder een farmaceutisch bedrijf zoals Zoetis ressorteert doet mogelijks wenkbrauwen fronsen. Jelle Bousard, Business Manager bij Zoetis, heeft er echter een strategische verklaring voor. “Zoetis evolueert al langer naar wat wij het ‘continuum of care’ noemen. Het curatieve element vanuit voorheen Pfizer schuift al een tijd richting preventing/voorkomen en nu dus ook steeds meer naar predicting/voorspellen. Onze uitdaging bestaat er in systemen te voorzien die erfbetreders en veehouders verbinden met elkaar. Onze technieken genereren data waarmee zij managementbeslissingen kunnen nemen. Dit alles opdat de dierenartsen bijvoorbeeld een beetje minder brandweermannen zouden moeten zijn. Want met al zijn kennis en kunde is de dierenarts zeker gebaat bij een business model gebaseerd op data die toelaten om vooruit te kijken.”
Bedrijfsprofiel - Bruno Lamote (35) beheert in Damme (West-Vlaanderen) een gemengd bedrijf akkerbouw+melkvee samen met zijn ouders en echtgenote Mananya. Momenteel worden er 80 koeien gemolken. Maar Bruno is een nieuwe melkveestal aan het bouwen berekend voor een uitbreiding richting 180 koeien. In het nieuwe gebouw komen 3 melkrobots te staan. Milcobel haalt de melk op. 13 ha weide inbegrepen telt het bedrijfsareaal 85 hectaren. Daarop wordt vooral tarwe en suikerbiet geteeld. Die laatste cultuur zal de komende jaren echter moeten plaatsmaken voor mais.
