Schoon drinkwater is cruciaal om voldoende vocht binnen te krijgen en goed te kunnen functioneren. Als dit water van mindere kwaliteit is, daalt de weerstand van uw koeien en neemt de kans op ziektes toe. Daarnaast draagt de kwaliteit van drinkwater bij aan de samenstelling van de melk. Jan-Pieter Bakker, productspecialist melkveehouderij bij BTN de Haas legt het belang van schoon drinkwater uit en geeft tips.
“Een koe met veertig liter melkproductie heeft behoefte aan 170 liter vocht per dag. De behoefte aan drinkwater is afhankelijk van het aandeel vocht in het rantsoen, maar een koe heeft dus echt veel drinkwater nodig”, begint Bakker. “Wanneer het drinkwater verminderde kwaliteit heeft, zie je dat direct terug in de melkproductie. Ook kunnen veel bacteriën in het water zorgen voor een verhoogd celgetal.”
In de praktijk ziet Bakker dat de belangstelling voor drinkwater in de loop der jaren is toegenomen. “In stallen worden op steeds meer plekken drinkpunten gecreëerd. Dit komt ook doordat voeradviseurs steeds meer hameren op de kwaliteit van drinkwater. Een goed rantsoen is belangrijk voor goede resultaten, maar drinkwater hoort hier net zo goed bij.”
Locatie van drinkbakken
Allereerst is het belangrijk om na te denken over de locatie van drinkbakken. De ideale plek is voorin de stal, tussen de melkstal of -robot en het voerhek. Na het melken en vreten hebben koeien vaak behoefte om te drinken. Hang daarom na de melkstal de juiste drinkbak op. “In de praktijk zie ik af en toe dat melkveehouders een sneldrinker ophangen na de melkstal, maar als deze bezet is, lopen de koeien door en gaan ze liggen. Dan missen ze dit belangrijke drinkmoment en dit gaat ten koste van de melkproductie en diergezondheid. Een brede bak past beter op deze plek, zodat meerdere koeien tegelijkertijd kunnen drinken.”
Daarnaast is het belangrijk om drinkbakken te verspreiden door de stal, maar niet in een ongebruikte hoek te plaatsen, want dan wordt er ook onvoldoende gebruik van gemaakt. Ook geldt het advies om het aantal drinkbakken aan te passen aan de grootte van je koppel. De stelregel hierbij is zeven centimeter drinkbak per koe.
Schoon drinkwater
De volgende stap is het controleren van de kwaliteit van drinkwater. Veel bedrijven maken gebruik van een breektank. Dit zorgt ervoor dat het drinkwater uit de stal niet terug kan stromen naar de waterleiding en het waterpeil op een constant niveau blijft. “Dit heeft positieve gevolgen voor de kwaliteit van het water. Wanneer je erin kijkt, lijkt het water vaak helder. Melkveehouders denken dan: ‘Mooi, het water ziet er schoon uit’, maar in de praktijk krijgt het vee niet altijd schoon water binnen.”
“Via tyleenslangen gaat het water namelijk naar de drinkbakken toe en hier treedt vaak vervuiling op. Drinkwater bevat in kleine hoeveelheden organisch materiaal, dat in verloop van tijd een vuil laagje kan vormen in de leiding, een zogenoemde biofilm. Eigenlijk zouden de leidingen één keer in de zoveel tijd gereinigd moeten worden met bijvoorbeeld waterstofperoxide, zodat de slang schoon blijft aan de binnenkant. Dan blijft de waterkwaliteit ook op orde.”
Het advies is om iedere twee maanden de kwaliteit van het drinkwater te controleren. Dit kan door een watermonster te nemen van het drinkwater bij de drinkbak die de grootste afstand heeft tot de bron. De hele waterleiding wordt dan gecontroleerd. “Het is gewoon een kwestie van de datum markeren in je agenda en het monster opsturen naar een laboratorium. De kosten van een microbiologisch onderzoek zijn beperkt, want als je verontreinigd drinkwater hebt, betaal je al snel veel meer. Als blijkt dat het water verontreinigd is, kun je de leiding nog eens spoelen om de biofilm te verwijderen.”
Borstel in houder
Streven naar een honderd procent schone drinkbak is volgens Bakker een te hoge eis in een melkveestal. Wel raadt hij aan om dagelijks de drinkbakken even langs te lopen om resten van kuil en mest uit de drinkbak te halen. “Hang in de buurt van een drinkbak een borstel op, zodat je, mocht het nodig zijn, deze meteen even door de drinkbak kunt halen. Denk er wel om dat de borstel hoog in de stal hangt, zodat de koeien er niet bij kunnen.”
Vergeet de droogstand niet
Tijdens de droogstand is water van goede kwaliteit net zo belangrijk. Vooral omdat koeien in de droogstand vaak een droger rantsoen krijgen en dus meer water drinken. Op dit gebied is echter nog veel te winnen volgens Bakker. “Regelmatig staan de droogstaande koeien in andere stallen met oudere drinkbakken, soms nog van beton, terwijl we het er al lang met zijn allen over eens zijn dat ziekteverwekkers hier gemakkelijk in achterblijven.”
“Ook hangen er soms te weinig drinkbakken bij de transitiekoeien, terwijl deze dieren juist in een zeer belangrijke periode zitten om zich voor te bereiden op een nieuwe lactatie.” Het advies van de rundveespecialist is om bredere drinkbakken in deze stal op te hangen, van bijvoorbeeld een meter lengte, zodat er altijd voldoende ruimte beschikbaar is om te drinken. Eventueel kan een sneldrinker aan de andere kant van de stal een aanvullend drinkpunt zijn.
Het beste drinkwater
Bedrijven kunnen kiezen voor oppervlaktewater, bronwater of leidingwater als drinkwater voor koeien. Het verschilt per bedrijf wat het beste aansluit en praktisch haalbaar is. Volgens Bakker is leidingwater de veiligste en schoonste keuze. “Bronwater bevat op veel plekke hoge ijzergehaltes, waardoor ziekteverwekkers, zoals Salmonella, zich makkelijker kunnen vestigen in waterleidingen. Met leidingwater kies je voor zekerheid.”
“Water is niet zo duur, dus ik zou hier niet op besparen. Het zijn vaak kleine dingen die je kunt doen om de kwaliteit van drinkwater te optimaliseren. Haal eens een leiding open en kijk erin. Neem je stal onder de loep. Hangen de juiste drinkbakken op de juiste plek? En zijn er geen dode punten, waar het water stil blijft staan? Uiteindelijk kunnen deze kleine aanpassingen veel doen voor de productie en gezondheid van je koeien.”
Over BTN de Haas
BTN de Haas is een groothandel die verschillende producten voor op agrarische bedrijven verkoopt, van machineonderdelen en werkkleding tot staltoebehoren en afrastering. Kennis delen is één van de taken van het bedrijf, zodat dit niet blijft hangen bij de leveranciers, maar daadwerkelijk kan worden toegepast op melkveebedrijven.
Tekst: Kim Sjoers
