Van onze partner Lely

‘Op detailniveau meerdere rantsoenen voeren’

Melkveehouder Johan Mulder is gepassioneerd als het gaat om voeren. De komst van de meng- en voerrobot Vector van Lely zorgt voor rust in de bedrijfsvoering. Toch kost het voeren hem nog altijd  tijd, vooral omdat hij nog meer op detailniveau kan werken. “Door de grote modulaire voerkeuken waar diverse soorten voer worden opgeslagen, is het mogelijk om de koeien voldoende en gerichter te voeren. Op de Vector zijn een onbeperkte hoeveelheid rantsoenen in te stellen, wij hebber er op dit moment zes. De Vector neemt werkt uit handen, maar het vakmanschap wordt daarentegen nog belangrijker.”

“Ik heb naast drie soorten kuil, weidehooi, natuurhooi, gehaybusterd stro en bierborstel. Door de grote voerkeuken kun je met het automatische voeren met de Vector veel spelen met verschillende voersoorten. Dat was voor ons het grootste voordeel van Lely”, vertelt Johan Mulder. De certificaten voor Topkuilcompetitie in 2020 in de koffieruimte bij de stal geven aan dat het inkuilproces voor de Drentse melkveehouder meer dan een passie is. “Wij zijn heel secuur als het gaat om ruwvoer. Daarom laten wij ons sinds drie jaar ook adviseren door een onafhankelijk voerexpert van VIB-consulting uit Assen om het voeren naar een nog hoger plan te tillen. We zijn dan echt met de details bezig. Het inkuilen en maaien willen we tot in de puntjes beheersen. Met succes want de koeien geven steeds meer melk.”

De melkveehouderij in Wezup telt 118 melk- en kalfkoeien. Bij het bedrijf ligt in totaal zo’n zestig hectare land, waarvan tien wordt geruild met een akkerbouwer. Daarnaast wordt er zestien hectare natuurland van Staatsbosbeheer gepacht waar ook de droge koeien en het drachtige jongvee worden geweid. De maatschap bestaat naast Johan uit zijn vrouw Jantje Mulder. Zoon Jan-Roelof heeft de intentie om het komend boekjaar in de maatschap te komen.

Drie keer per dag melken

“Voor ons is het belangrijk dat we het bedrijf arbeidstechnisch goed rond kunnen krijgen. Ik doe alle dagelijkse dingen achter. Mijn vrouw Jantje doet de administratie, regelt de gehele mestboekhouding, vult kringloopwijzer in en helpt indien nodig achter ook mee. Zij heeft nog een baan buitenshuis voor twintig uren in de week. We hadden twee melkers die een paar avonden molken. Toen corona de kop op stak, stonden wij eigenlijk voor de keuze van ontslag of drie keer per dag gaan melken, want Jan-Roelof was vanaf dat moment ook thuis. We hebben voor het tweede gekozen. Drie keer daags melken is bovendien supersociaal, en betekent een behoud van de koeien. Ik neem alle melkingen om vijf uur ’s ochtends voor mijn rekening en twee middagen. De rest is uitbesteed aan een groep van vijf melkers nu.”

Voeren is arbeidsintensief

Tegenover drie keer melken per dag hoort volgens Johan Mulder ook supergoed voeren. “Op een gegeven moment dagelijks honderdvijftig kilo brok meer dan we gewend waren. We voerden met een voerdoseerwagen wat ons drie uren per dag aan arbeid kostte. Dat is veel. We zijn ons toen gaan oriënteren op automatisch voeren.” Het plan is in de ijskast gegaan, maar toen aan het einde van de zomer 2020 de gemiddelde productie per koe op ongeveer twaalfduizend liter per jaar lag, ging Mulder toch weer de opties afwegen. “Selecteren werd namelijk steeds meer een probleem.”

Verschillende rantsoenen

Mulder voert specifiek in groepen en dat doet hij met zes verschillende rantsoenen. Het jongvee, melkvee en de droge koeien. Omdat er ook veel wordt geweid (roterend standweiden) en toch vastgehouden wordt aan drie keer daags melken, loop je automatisch tegen meer rantsoenwisselingen aan. De maatschap wilde daar meer grip op hebben. “We zijn met drie robots bezig geweest. Twee waren uitgevoerd met een voerbunker. De derde was de Vector. De modulaire voerkeuken waar vanuit de voer- en mengrobot wordt gevuld heeft uiteindelijk de doorslag gegeven.”

Voor Mulder was het een enorme plus dat de Vector inmiddels een beproefd concept is en hij niet hoeft te pionieren. Bovendien werkt Lely inmiddels samen met stallenbouwer IDAgro uit Lemelerveld voor het voerkeukengebouw. Dit zorgt voor een uitgedachte voerkeuken zonder verrassingen. Eind oktober 2020 is begonnen met de bouw om in januari van dit jaar te starten met de Vector. De kraanconstructie met een vernieuwde grijper beweegt boven het voer heen en weer en pakt het voer op. In de voerkeuken kunnen de diverse soorten makkelijk worden gescheiden en aangevuld. Ook is er ruimte gemaakt voor vijf mineralendispenders, twee krachtvoersilo’s en mogelijkheid om water toe te voegen.

Rust

Door een goed verlopen testweek leerde adviseur Harmen ter Schure van Lely Center Zuidwolde de melkveehouder uit Wezup de fijne kneepjes van het mengproces. “Direct geeft het rust. Anders ben je gewoon de hele dag bezig met voeren. Niet alleen letterlijk, maar ook in het hoofd werk je al toe naar het moment. Je kunt het voeren immers niet even opschuiven vanwege andere werkzaamheden. Het helpt natuurlijk ook mee dat de Vector zelf sindsdien geen enkele keer storing heeft gehad.”

Hoe werkt de Lely Vector?

De meng- en voerrobot van Lely heeft zelf ook wat verbeteringen ondergaan. Na het laden transporteert de nieuwe grijper het voer naar de vernieuwde mengton. De mengvijzel draait veel sneller dan de voorgaande uitvoeringen. “Bij het vullen en uitdoseren twintig omwentelingen per minuut en vijftig om de ton leeg te draaien. Dit zorgt er voor dat de ton goed schoon draait en bovendien supergoed mengt.” Ook natte balen worden volgens Mulder prima versneden. “Zelfs het taaie weidehooi vind je niet meer terug.”

Selectie behoort inmiddels tot het verleden. “Waar wij voorheen vrij veel restvoer naar het jongvee brachten, hebben de melkkoeien nu alles schoon opgevreten.” Mulder kiest voor een voerpauze na de middag van een paar uur, wat moet zorgen dat het meeste daadwerkelijk schoongevreten worden. De voerhoogtesensor in de Vector meet de hoeveelheid voer bij het voerhek. Zonder dat je er zelf omkijken naar hebt, schuift de voerrobot het voer aan en bepaalt die of en hoeveel vers voer nodig is. “Ik heb ook een hekel aan voer weggooien. Dit werkt perfect.” Obstacle detection sensoren zorgen er ondertussen voor dat de Vector veilig door de stal manoeuvreert.

“De herfstbalen komen inmiddels ook in het rantsoen.  Gehaybusterd stro geeft structuur aan het voer. Op basis van opname, ligtijd en herkauwen mengen we het stro in met bijvoorbeeld de ‘natte’ kuil. Twee kilo nat met vier kilo hooi. Op dat niveau ben je echt bezig. Uiteindelijk willen we ook niet per se meer liters gaan melken (rollend jaargemiddelde voor op dit moment van Maatschap Mulder was 11.853 liter, met 4,10 procent vet en 3,47 procent eiwit, red.), maar scherper en daarmee goedkoper voeren. De hooibalen kunnen we goed benutten en daar hoeven dan weer minder soja voor aan te kopen.”

Gedrag van koeien is verbeterd

De data afkomstig van koebewegingssensoren van Intelligent Dairy Farmer’s Assistant (IDA) tonen Mulder tot dusver dat de komst van de Vector een positief effect heeft op het gedrag van de koeien. “Je ziet gewoon dat de koeien het voer de hele dag door vreten. Ze liggen meer en ze zijn rustiger en herkauwen ook meer.” Ondanks dat de melkveehouder het voeren slecht uit handen kan geven, is hij blij met de keuze. “En ik blijf zelf met de knoppen spelen. Vanachter de computer weliswaar.” De voerkeuken bedient hij met het T4C (Time for Cows)-managementsysteem van Lely. Hij pas het rantsoen met een paar klikken aan. “Een beetje mais extra als dat nodig is. Of wat stro er in als de koeien korter herkauwen.” Hij laat zich daarbij sturen door de gegevens van IDA, die registreert de bewegingen van koeien door middel van sensoren. 

‘Je hebt naar zo’n meng- en voerrobot geen omkijken’

De onafhankelijk voerdeskundige adviseert Mulder eens in de zoveel tijd wat de koe nodig heeft. “Dat heeft ons in het verleden al ontzettend veel gebracht. Deze werkwijze bevalt gewoon super. In het proces richting de investering in een meng- en voerrobot hebben we onze adviseur direct betrokken. Misschien dat hij persoonlijk meer naar melkrobots neigt, maar hij was wel meteen enthousiast. Wij kiezen daar namelijk bewust niet voor.”, Mulder melkt zelf graag. “En met de melkers erbij is het prima rond te zetten. Als onze zoon Jan-Roelof over een aantal jaren wel met het bedrijf verder wil, zal hij hoogstwaarschijnlijk wel voor de melkrobot gaan. Ik ben blij met de komst van de Vector. Je hebt naar zo’n meng- en voerrobot geen omkijken. Dat geeft ons meer vrijheid.”

Tekst: Martin de Vries
Beeld: Martin de Vries en Lely

Lely